انواع خانواده

((خانواده سنتی))

با رجوع به پیشینه تاریخ اجتماعی انسان نهاد خانواده اولین نهاد اجتماعی است

از نظر مورگان و مارکس جامعه شناس، ریشه پیدایش آن همزمان با ظهور مالکیت فردی است.

نهاد خانواده در ایران اولین و مهم ترین جایی است که انسان اجتماعی می شود و همچنین محل شناخت و یادگیری ارزش ها و هنجار های اجتماعی بوده و هست.

این شکل از ساختار خانواده از گذشته وجود داشته که دارای کارکرد های بسیاری نیز بوده که باعث دوام و ماندگاری آن در ایران شده که به آن کارکردی مقدس داده است.

می توان این کارکرد ها را از دیدگاه های مختلفی بررسی کرد.

دیدگاه سیاسی

 خانواده مهم ترین چیز برای توسعه ساختار پاتریمونیالیزم یا همان سلطه موروثی سلطان در کشور و حفظ دولت مردسالاری و پدر سالاری است که این امر باعث شده حتی (ولی) در خانواده هم همین قدرت را دارا باشد. مانند (ولی) بزرگ که در جامعه با عنوان سلطان و ولی فقیه شناخته می شود.

بنابراین نتیجه می گیریم خانواده نه تنها برای مردانی که در خانواده بر زنان سلطه دارند بلکه حتی برای مردان سیاسی و دینی ارزش بالایی دارد که بدون این مورد ساختاری که از قبل وجود داشت و گفته شد پایدار نخواهد ماند.

• اطاعت و تسلیم پذیری

• ترس

• تقلید از رهبران سیاسی،دینی و…

• فرمان پرستی های بدون چون و چرا از صاحبان حوزه قدرت و سیاست

از مواردی است که از گذشته وجود داشته، این زور وقدرت چنان با سیاست یکی شده که حتی در ادبیات ایرانی هم سیاست به عنوان تنبیه و ادب کردن شناخته می شود.

دیدگاه اجتماعی

از دیدگاه اجتماعی نهاد خانواده، مرد سالاری در خانواده و جامعه است. (شوهر داری، کودک آوری وکودک پروری، خانه داری) از مهم ترین تقسیم کار سه گانه خانوادگی است که از سوی مردان مسلط بر جامعه است.

الگو های مرد خواهانه از قبیل:

• تعداد و جنسیت فرزند

• نوع پوشش

• نحوه انتخاب همسر برای فرزندان

• نوع آموزش

• انتخاب طرز تفکر دینی

از مواردی است که تقدس خانواده را چند برابر می کند.

دیدگاه اقتصادی

از نظر اقتصادی کمیت و تعداد خانواده و کیفیت و پسرزایی در اقتصاد معیشتی کارکردهایی دارد.

اولین زمینه تشکیل خانواده ازدواج های زود هنگام است که با ورود به سن بلوغ آغاز می شود و باروری و فرزند آوری است که باعث ماندگاری نسل آن ها می شود و همچنین از نظر اقتصادی هم بسیار مهم است زیرا کشور به نیروی کار جدید نیاز دارد و حتی باعث تقویت قدرت اقتصادی هم می شود.

بدین سبب زنانی که نازا هستند نسبت به زنانی که فرزند دارند ارزش کمتری دارند.

دیدگاه دینی

در دیدگاه دینی خانواده از دو منظر اهمیت دارد یعنی علاوه بر اینکه برای افزایش تعداد مسلمین برای مقابله با کفار است از نظر کیفی هم برای گسترش اندیشه اسلامی اهمیت به سزایی دارد.

((خانواده نیمه مدرن))

با ظهور پدیده مدرنیزم، بسیاری از نهادها و نمادهای آن با کم کم با نهادهای سنتی جامعه ب چالش کشیده شد.

با وجود تاسیساتی مثل مدارس، دانشگاه ها، دادگاه های مدنی، تصویب قوانین کیفری و جزایی نوین، شناسایی هویت های فردی با صدور شناسنامه ها و ثبت ازدواج و طلاق بیرون از چارچوب سنتی دین نهاد خانواده دچار تغییراتی شد.

و به صورتی که برخی از موارد مثل آموزش،اشتغال، تربیت و… پدر در آن نقشی نداشت و به نهاد های اجتماعی واگذار شد.

این نهاد ها باعث شد که متولیان سنت و دین در برابر آن مقاومت کنند و از طرفی دیگر چون در پیشبرد این برنامه بسیاری از نهاد ها و کارکرد های آن ها با شرایط پارادوکسیکالی روبرو شد در نهاد خانواده ناهنجاری هایی به وجود آمد.

1)ازدواج چون یکی از خاستگاه های اصلی تشکیل خانواده است تغییرات مهمی در آن ایجاد شده است.

اولین تغییرانتخاب همسر است. امروزه در انتخاب همسر تفاوت و تضاد هایی به وجو آمده است و جوانان از ازدواج های فامیلی دوری می کنند.

از نظر سن، جوانان معمولا در 27 سالگی و با کسی که کمترین فاصله سنی را با او دارد ازدواج می کنند.بزرگتر بودن شوهر از زن برای اطاعت پذیری و استحکام خانواده بوده، هویت فردی در انتخاب همسر بسیار تاثیر گذار است به صورتی که دیگر بر اساس هویت خانوادگی آن ها انجام نمی شود.

بنابراین بخاطر ارزشی که هویت فردی دارد عواملی مثل تحصیل، شغل، ثروت و دارایی و… همچنین آبروی خانوادگی، اسم و رسم و… اهمیت بیشتری پیدا کرده است.

مهم ترین مراحل فرایند همسرگزینی:

الف.تعیین مهریه

ب. دادن حقوق زن در صورت جدایی

2) در خانواده های سنتی انتخاب همسر به دلیل محدودیت ها و عدم شناختی که از هم دارند معمولا به طلاق منجر می شود. همچنین نداشتن شناخت کافی از  الگو های ازدواج و ملاک بودن زیبایی، پول و… و یکی از موارد دیگرکه در خانواده های سنتی شناخته نشده، مراوده آزاد دختر و پسر به صورت آشکار خانواده هایی را تشکیل داده که پایدار بودن آن بستگی به مهریه سنگین و ترس از عواقبی که برای زن یا فرزندان بعد از طلاق، به وجود می آید.

3) انتخاب همسر به این شکل که با لباس عروس به خانه شوهر بیاید و با کفن سفید برود از سنت های قدیمی خانواده ها است. امروزه طلاق به شدت درخانواده ها شناخته شده که دیگر کمتر خانواده ای را در ایران می شود پیدا کرد که در معرض ستیز و ستیزه جویی نباشد.

از نظر اقتصادی و اجتماعی اگر زنان متاهل در این زمینه تامین باشند میل به جدایی و نرخ طلاق در بین مردان و زنان متاهل زیاد می شود.

4) در خانواده های سنتی در صورت به وجود آمدن ناهمسانی، برای حفظ خانواده اول و انجام ندادن طلاق، مرد ازدواج مجدد می کند.

در اینجا مهم ترین اصل حفظ کیان خانواده است که توسط مردان انجام می شود.

این راهکار با اینکه دیگر امکان بروز آن نیست و از لحاظ اقتصادی و فرهنگی بسیاری از مردان توانایی مدیریت آن را ندارند.

1.4))  برخی از زنانی که از شوهران خود ناراضی هستند برای تامین نیازهای جنسی خود به روش های مختلفی روی آوردند و به دلیل اینکه برای این کار حکم سنگینی وجود دارد به صورت پنهانی انجام می دهند.

2.4)) فضای نامساعدی که در روابط این همسران به وجود می آید موجب می شود که آن نظارتی که باید بر خانواده و فرزندان داشته باشند را از دست بدهند. که باعث می شود پدیده هایی از قبیل فرار از خانواده، استعمال دخانیات در سن نوجوانی، افسردگی مادران و جوانان این خانواده ها می شود. از کارکردهای جدید جامعه است که با خانواده های سنتی تناسب ندارد.

5) خانواده های امروزی دیگر به الگو های نسل قدیم توجه نمی کنند و جامعه پذیری را در میان همسالان خود و رسانه ها جستجو کردند و یاد گرفتند. مسئولان آموزشی وتربیتی به دنبال این هستند که ساختار های فکری، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی جدید را جایگزین ساختار های قبلی کنند.

بنابراین این ادعا را می توان کرد که خانواده دیگر نمی تواند ساختار های کهن را ایفا کند و به دین و سنت وفادار باشد.